Stawizny
Wustawowe sudnistwo Swobodneho stata Sakskeje móže – tak kaž Sakska wustawa – na dołho tradiciju zhladować. Hižo prěnja wustawa Sakskeje z lěta 1831 wutwori ze »Statnym sudnistwom« sakskeho kralestwa zažneho předchadnika dźensnišeho Wustawoweho sudnistwa. Wón bu »za sudniski škit wustawy (…) załoženy« a měješe mjez druhim »wo jednanjach předstejićerjow ministerstwow rozsudźić, kotrež so na přewrót wustawy měrja abo zranjenje jednotliwych dypkow wustawy nastupaja« (§ 142 Sakskeje wustawy 1831). Dale móžachu so knježerstwo abo stawy w padźe dwělow při wułožowanju wustawy na statne sudnistwo wobroćić, dalokož njemóžachu tute njedorozumjenja přez wujednanje wotstronić; w tajkich padach płaćeše rozsud sudnistwa jako »awtentiska interpretacija« wustawy a bě za wšitkich zawjazowaca (§ 153 Sakskeje wustawy 1831).
Statne sudnistwo wobsteješe z prezidenta a dwanaće dalšich sudnikow, z kotrychž běchu šesćo powołanscy sudnicy a znajmjeńša dwaj wučencaj na polu prawa. Prezident a powołanscy sudnicy buchu wot krala pomjenowani, mjeztym zo wuzwoli kóžda z dweju komorow zhromadźizny stawow třoch z dalšich šěsć sudnikow (§ 143 Sakskeje wustawy 1831).
Z kóncom kralowskeho mócnarstwa a wuwołanjom Swobodneho stata Sakskeje w lěće 1918 wotstroni so tež Statne sudnistwo. Hač k zběhnjenju statneje samostatnosće krajow w lěće 1952 běše za prawniske zwady nastupace krajnu wustawu w Swobodnym staće Sakskej Statne sudnistwo Němskeho mócnarstwa ze sydłom w Lipsku zamołwite (artikl 19 wustawy Němskeho mócnarstwa z dnja 11. awgusta 1919). W tajkich padach bě mjez druhim prezident Sakskeho wyšeho zarjadniskeho sudnistwa čłon Statneho sudnistwa (§ 18 č. 1, § 31 Zakonja wo Statnym sudnistwje z dnja 9. julija 1921).
W lětach po 1945 njezarjadowa so hižo žane wustawowe sudnistwo. Město toho wobsahowaše artikl 60 sakskeje wustawy z dnja 28. februara 1947 rjadowanje, zo su »porjadnje wozjewjene zakonje (…) za cyłkowne wukonjenje prawa a za zarjadnistwo zawjazowace. Sudnik nima prawosć zakonjow po wustawje pruwować. Jeli nastanu dwěle na wustawowej prawosći porjadnje wozjewjenych zakonjow, rozsudźi wo tym krajny sejm, kotremuž předpołoži wustawowy wuběrk wotpowědny namjet«.
Hakle sakska wustawa z dnja 26. meje 1992, kotraž nabu 6. junija 1992 płaćiwosće, postaja w swojim artiklu 77 wotst. 1 wutworjenje Wustawoweho sudnistwa. Artikl 81 sakskeje wustawy wobsahuje postajenja wo kompetencach a zestawje sudnistwa, přewostaji pak nadrobniše rjadowanje jednanja a organizacije zakonjedawarjej.
Ze Zakonjom wo Wustawowym sudnistwje Swobodneho stata Sakskeje (SächsVerfGHG) z dnja 18. februara 1993 je Sakski krajny sejm sydło Wustawoweho sudnistwa w Lipsku postajiło.
Dnja 15. junija 1993 buchu prěni čłonojo sudnistwa a jich zastupjerjo w Sakskim krajnym sejmje zapřisahani a zeńdźechu so samsny dźeń k swojemu prěnjemu posedźenju.
